PANİK ATAĞI NELER TETİKLER?

Orta DoÄŸu Teknik Ãœniversitesi öğretim görevlisi Dr. Muazzez Merve Yüksel’e göre stres, gelecek endiÅŸesi ve aile baskısı, panik bozukluÄŸu gibi psikolojik rahatsızlıklara zemin hazırlıyor. Yüksel, belirtileri ve çözüm için yapılabilecekleri anlatıyor.

Panik bozukluğu toplumda yaygın olarak görülen, ciddi yeti kaybına yol açan ve panik ataklarıyla seyreden bir psikolojik rahatsızlık. Panik atağı, aniden ve beklenmedik biçimde başlayan, ilk on dakikada belirtilerin en yüksek seviyeye ulaştığı yoğun korku nöbetleri olarak tarif edilebilir. Bu nöbetler ayda birkaç kez tekrarlanabilir ve kişi sürekli panik atağını yeniden yaşayabileceğine ilişkin beklenti kaygısı yaşar. Bunun tekrarlayacağı korkusu kişinin zaman içinde çekilme davranışlarına neden olur, kişi panik atağını yaşayabileceği ortamlardan kaçınmaya başlar ve bu durum da agorafobi olarak adlandırılır.

KADINLARDA DAHA FAZLA

Panik atakların toplumda yaşam boyu yaygınlığının yüzde 3-5, panik bozukluğunun ise yüzde 2-4 olduğu bildiriliyor. Öyle ki toplum içinde herhangi 100 kişinin yaklaşık üç veya dört tanesi bu hastalığı ya daha önce geçirmiş ya da halen yaşıyor. Panik bozukluğu genellikle ilk kez 20-35 yaşları arasında, sıklıkla bir ruhsal travmayı izleyerek başlıyor. Kadınlarda, erkeklere göre 2-3 kat daha fazla oranda görülüyor.

GELECEK ENDIÅžESINE KAPILMAYIN

Ãœlkemizde üniversiteye girmek son derece zorlayıcı bir süreç olmakla birlikte, sınava hazırlanma aÅŸaması gençleri oldukça stresli bir maratona itiyor. Stres ve gelecek endiÅŸesi, bu duruma eklenen aile baskısı; panik bozukluÄŸu ve sınav kaygısı gibi psikolojik rahatsızlıklara zemin hazırlıyor. Sınavda baÅŸarılı olmak, sadece bilgi anlamında donanımlı olmayı deÄŸil, kiÅŸinin edindiÄŸi bilgiyi ortaya koyması adına da kendini iyi hissetmesini ve psikolojik olarak güçlü olmasını gerektiriyor. Bu dönemde konsanstrasyon eksikliÄŸi yaÅŸayan, bahsedilen kaygı durumlarını ve fiziksel belirtileri deneyimleyen gençlerin bir ruh saÄŸlığı uzmanından deÄŸerlendirme ve destek almaları süreci yıpranmadan atlatmaları açısından çok büyük önem taşıyor.

EBEVEYN DESTEĞİ STRESLE BAŞA ÇIKMADA ÖNEMLİ

Gençlerin içinde bulundukları geliÅŸim dönemi özelliklerinin, aile tarafından bilinmesinin önemli olduÄŸu unutulmamalı. Ergenlik, birçok farklı unsurun da iÅŸe karışmasıyla gençler için zorlu bir dönem haline gelebiliyor. Genç bireyler bu dönemde, yaÅŸamları ile ilgili konularda sorumluluk almak, birçok görevi baÅŸarmak gibi stres yaratan konularla karşı karşıya kalıyor. Bilimsel çalışmalar, ailenin sosyal desteÄŸinin, gençlerin stresle baÅŸa çıkmasında önemli etkisi olduÄŸunu ortaya koyuyor. Ailelerin sınav sonucuna iliÅŸkin düşünceleri ne kadar yansırsa, gençlerin odak noktası da sonuçlara kayarak, kaygılarını artırıyor. Bazen “Sınav bizim için önemli deÄŸil, kazanamazsan da olur. Canını sıkma, kafana takma” gibi rahatlatmaya yönelik ifadeler kullanılırken bile beden dili, ses tonu yoÄŸun kaygının gençler tarafından anlaşılmasına neden olabiliyor.

GEVÅžEME VE NEFES EGZERSIZLERI

Tedavide, ilaç kullanımına ek olarak psikososyal yaklaşım vazgeçilmez. Öncelikle bilgilendirme ve psikoeğitim şart. Kişiye karşı karşıya olduğu durum açıkça ve bilimsel olarak izah edilmeli. Sadece panik bozukluğu yaşayan değil, aile de bilgilendirilmeli.

Psikososyal yaklaşım ile kiÅŸilerin olumsuz, otomatik ve felaketleÅŸtirici düşünceleri çıkartılıp bunların yaÅŸadıkları fiziksel deneyimle iliÅŸkisi ortaya konuyor. Yeni ve alternatif düşünce biçimleri öğretiliyor. Ayrıca kiÅŸilerin günlük tutması, yaÅŸadıkları belirtileri ve o anki düşüncelerini kaydetmeleri önemli. Kaygıyla baÅŸa çıkmaları için gevÅŸeme ve nefes egzersizleri tedavinin ayrılmaz bileÅŸenleri arasında yer alıyor.

Atak geldiğinde bunları düşünün

Panik atağı ya da bunaltının baÅŸlayacağını, baÅŸladığını hisseden biri, öncelikle kendine ÅŸu düşünceleri hatırlatmalı: “Bu geçici bir durum, daha önce de yaÅŸadım ve geçtiÄŸini biliyorum. Åžimdi de geçecek. YaÅŸadığım bu durum tehlikeli deÄŸil, yalnızca huzursuzluk duyuyorum ve geçecek. Ne aklımı kaçırıyorum, ne de kontrolümü kaybediyorum, yalnızca öyle olacağına dair geçici bir korku yaşıyorum. Hepsi benim zihnimde olup bitiyor, dikkatimi saÄŸlıklı düşüncelere yöneltebilirim. HissettiÄŸim korkunun ne olduÄŸunun; geçeceÄŸinin farkındayım, artık eskisi kadar korkmuyorum ve biteceÄŸinden eminim.”

BELÄ°RTÄ°LERÄ°

- Çarpıntı, kalp atımlarını duyumsama ya da kalp atım hızında artma olması
- Terleme
- Titreme ya da sarsılma
- Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkıntı hissi
- Kontrolünü kaybedeceği, çıldıracağı ve öleceğine yönelik korkma
- Bulantı ya da karın ağrısı
- Uyuşma ya da karıncalanma duyumları
- Üşüme, ürperme ya da ateş basmaları
- Gerçek dışılık ve benliğinden ayrılmış olma duyguları

Ailelere öneriler

- Çocuklarınızla iletiÅŸiminizde -meli, -malı gibi zorunluluk ifadelerinden uzak durun. “En az ÅŸu kadar net çıkarmalısın”, “Kimya ve biyolojiden full yapmalısın”, “BaÅŸarılı olmalısın”, “Dikkatli davranmalısın” gibi cümleler kurmayın.

- Ne zaman ve ne kadar ders çalışacağına kendisinin karar vermesi için ona bir alan yaratın ve sürekli “ders çalış” uyarısında bulunmayın.

- Olumsuz motivasyona neden olacak “Bu gidiÅŸle sen asla kazanamazsın, yata yata sınav kazanılmaz” gibi laflardan sakının.

- ÇocuÄŸunuz için gereÄŸinden fazla fedakârlıktan kaçının ve mutlaka kendinize zaman ayırın.

- ÇocuÄŸunuza iliÅŸkin beklentilerinizde gerçekçi olmanız oldukça önemli. 

Kaynak: hürriyet