Çalışan anneler DİKKAT!..

SOSYAL Güvenlik Reformu adında yapılan düzenlemeler kapsamında, 1 Ekim 2008’de yürürlüğe konan yasa ile kadınlarımıza tanınan önemli haklardan biri de “doÄŸum borçlanması” hakkıdır. DoÄŸum borçlanması ile; doÄŸum sonrasında çocuÄŸuna bakmak için çalışmadığından sosyal güvenlikten mahrum kalan kadın sigortalının, mahrum kaldığı sosyal güvenlik hakkının telafi edilmesi amaçlanmıştır. 

Ä°lk uygulamaya konduÄŸu tarih itibariyle sadece sigortalı çalışan kadınlara tanınan ve iki çocukla sınırlı kalan doÄŸum borçlanması hakkının, daha sonra kapsamı geniÅŸletildi. Sadece sigortalı kadınlara tanınmasının nedeni memur kadınların çocuÄŸuna bakmak için aldıkları ücretsiz izin sürelerini borçlanma haklarının olması, BaÄŸ-Kur’luların ise doÄŸum sonrasında zaten ara vermeden prim ödeme haklarının olmasıydı. Yine de Torba Yasa ile (6552 sayılı K.) BaÄŸ-Kur ve Emekli Sandığı mensupları da kapsama dahil edildi ve borçlanılacak doÄŸum sayısı da ikiden üçe çıkartıldı. Ancak her doÄŸum borçlanılamıyor. DoÄŸum borçlanmasından yararlanmanın bazı ÅŸartları var. 

DOÄžUM BAÅžLANGIÇTAN SONRA OLACAK 
DoÄŸum borçlanmasından, sigorta baÅŸlangıç tarihinden sonraki doÄŸumlar, çocuÄŸun yaÅŸaması ÅŸartıyla yararlanıyor. Sigorta baÅŸlangıç tarihinden önceki doÄŸumlar, doÄŸum borçlanmasından yararlanamıyor. BaÅŸlangıçtan önceki doÄŸumların da borçlanmadan yararlanması için toplumda büyük bir istek var. Belki önümüzdeki dönemde yasal bir düzenleme yapılarak sigorta baÅŸlangıç tarihinden önceki doÄŸumlar da borçlanmadan yararlanabilir.
DoÄŸum tarihinden sonraki iki yıl içinde sigortalı çalışılmayan yani prim ödenmeyen günler borçlanılabiliyor. Bu nedenle doÄŸum borçlanması yapabilmek için doÄŸum tarihinden sonraki iki yıl içinde prim ödenmeyen boÅŸ gün olması lazım. ÖrneÄŸin; sigortalı çalışan AyÅŸe Hanım, 1 Mayıs 2012’de doÄŸum yapıp, çocuÄŸuna bakmak için doÄŸum sonrası üç sene sigortalı çalışmamışsa, AyÅŸe Hanım doÄŸum tarihinden sonraki çalışmadığı iki yılı borçlanarak 720 gün kazanabilir. Fakat doÄŸum sonrasındaki iki yılda prim ödenmiÅŸse, bu takdirde doÄŸum borçlanması yapılamıyor. ÖrneÄŸin; eczacı AyÅŸe Hanım’ın 1 Kasım 2013’de doÄŸum yaptığını ve doÄŸum sonrası da BaÄŸ-Kur primlerini ödediÄŸini varsayarsak, AyÅŸe Hanım doÄŸum tarihinden sonraki iki yıl içinde prim ödenmeyen boÅŸ günü olmadığından, doÄŸum borçlanması yapamayacak. 

EN FAZLA ÜÇ DOÄžUM 
En fazla üç doğum borçlanılabiliyor. Şartları taşıyan bir doğumunu borçlanan kadın 720 gün, iki doğumunu borçlanan kadın toplam 1440 gün, üç doğumunu borçlanan kadın toplam 2160 gün sigortalılık süresi (prim günü) kazanıyor. Doğum borçlanmasıyla bedava gün kazanılamıyor. Bir bedeli var. Borçlanma bedeli asgari ücretteki artışa bağlı olarak artıyor. Doğum borçlanması talebinde bulanan kadın sigortalı, prim hesabına esas günlük kazancın alt sınırı (günlük asgari ücret olan 42.45 lira) ile üst sınırı (günlük asgari ücretin 6.5 katı olan 275.93 lira) arasında bir kazanç tutarı belirliyor. Ve belirlediği günlük kazanç tutarı üstünden yüzde 32 oranında borçlanma bedeli hesaplanıyor. Bugün için bir günlük borçlanma bedeli olarak; prime esas kazancın alt sınırı üstünden 13.58, üst sınır üstünden 88,30 lira ödenmesi gerekmektedir. Borçlanma bedelinin tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekiyor. Doğum borçlanmasının neredeyse tamamına yakın kısmı prime esas kazancın alt sınırı (asgari ücret) üstünden yapılıyor. Borçlanmayı şu formülle okurlar kendileri de hesaplayabilirler.
Borçlanma Bedeli = Belirlenen Günlük Kazanç x yüzde 32 x Borçlanılacak Gün Sayısı
ÖrneÄŸin; AyÅŸe Hanım’ın bir doÄŸumu için 720 gün asgari ücret üstünden borçlanma talebinde bulunduÄŸunu varsayarsak, bugünkü verilere göre günlük 13,58 lira borçlanma bedeli hesabıyla, 9.777,60 lira borçlanma bedeli ödenmesi gerekiyor. 
Yılsonuna kadar borçlanma talebinde bulunup, asgari ücret üstünden borçlanma talep edilmesi halinde;
- Bir doğum için (720 gün için) 9.777,60 lira,
- İki doğum için (1440 gün için) 19.555,20 lira,
- Üç doğum için (2160 gün için) 29.332,80 lira ödenmesi gerekiyor.

Borçlanma bedeli nasıl artacak?

YENÄ° yılda asgari ücret net 1.300 liraya çıkartılacak. Bu durumda aylık asgari ücretin brüt tutarı 1.645,80 TL liraya yükselecek. Bu, prim hesabına esas aylık alt sınırın 1.645,80 liraya, üst sınırın da 10.697,70 liraya yükseleceÄŸi anlamına geliyor. DoÄŸum borçlanma bedeli asgari ücret artışına baÄŸlı olarak arttığından, asgari ücretteki artış aynı oranda doÄŸum borçlanması bedelini de artıracak. 
Asgari ücret artışı 1 Ocak 2016’dan itibaren bir günlük en az borçlanma bedeli olan 13.58 lirayı, 17.56 liraya, bir günlük en fazla borçlanma bedeli olan 88.30 lirayı da 114.11 liraya yükseltecek. 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren en düşük borçlanma bedeli üstünden; 
- Bir doğum için (720 gün için) 12.643,20 lira,
- İki doğum için (1440 gün için) 25.286,40 lira,
- Üç doÄŸum için (2160 gün için) 37.929,60 lira ödenmesi gerekecek. 
DoÄŸum borçlanması yapacak kadınların elini çabuk tutmaların da yarar var. Çünkü Aralık 2015 ayı içinde borçlanma talebinde bulunmayıp bir gün sonra yani 1 Ocak 2016’da borçlanma talebinde bulunanlar yüzde 30 oranında fazla para Ã¶deyecekler.

hürriyet